Doorboord

Voor het eerst in Lissabon. Op de ene heuvel ligt de oude volkswijk Alfama. Huizen die elkaar lijken te groeten en goed verborgen stegen en trappen vol wasgoed. Kleine neringdoenden staan in hun deuropening en schreeuwen tegen passerende bekenden. De honden zijn van niemand. Op de andere heuvel ligt de meer mondaine Bairo Alto, waar Pessoa in brons gegoten voor zijn café zit. In de vlakke strook tussen beide heuvels is aan heuse stadsplanning gedaan, gelukkig lang geleden, en heerst een logisch straatbeeld. Vanuit die kleine vlakte kreunen trams uit een ver verleden de heuvel op. Kleine trams, heel klein, want de bochten zijn hier steil.
Het museum voor oude schilderkunst bezit een schilderij dat me aan Herman Bianchi doet denken, aan Thomas. Ik bekijk het doek met aandacht. Pas later besef ik dat ik het nauwelijks gezien heb. Een man doorboord met pijlen, maar hoeveel? Zoals bijna altijd één hand omhoog gebonden? Staand tegen een boom of een klassieke zuil? Ik weet het niet meer. Het internet biedt hier geen uitkomst, want daar is Clemente Sanchez vooral een Mexicaanse bokser. Ook een man met een glimmende tors, dat wel. Dit schilderij valt op omdat die pijlen geen enkele verwonding veroorzaken. Ze penetreren het naakte lichaam zonder de huid echt te openen. Geen druppeltje bloed! Is dat normaal, iconografisch gesproken? Ik heb in Lollum dus ook nooit goed gekeken. Tussen al die Sebastiaans kan ik me alleen een klein zelfportret van Jan Mankes helder voor de geest halen.
Een bijna oneindige stoet van steeds dezelfde heilige trekt nu op mijn beeldscherm voorbij. Zoveel dat ik maar stop met tellen hoeveel er aan het bloeden zijn en hoeveel niet. Half om half, dat zal het ongeveer zijn. Sommigen zijn geheel gekleed, een pijl als icoon in de hand. Enkelen worden verpleegd door de al even heilige Irene. Zij zijn er met een enkele nette pijl nog goed van afgekomen. Anderen zijn geheel doorboord en bloeden hevig. Even denk ik dat er een verband bestaat tussen het aantal pijlen en de ernst van de verwondingen, maar bij Berruguete tel ik veertien pijlen zonder noemenswaardig effect. Sommigen hebben in plaats van een lendendoek het soort van onderbroekje aan dat je in goedkope textielketens verwacht. De meest recente hebben helemaal geen broekje meer aan. Integendeel! Meedogenloze jongens hoor, die boogschutters.
(oktober 2004)