Blik, heel even

De jonge onervaren priester stelt zich veel voor van zijn eerste cathechesatie. Hij gaat de kinderen van het bemodderde dorp dat hem als eerste parochie dient voorbereiden op de eerste communie. Hier heeft hij zojuist een vraag gesteld. Cathechismus is bevragen. Er is maar één antwoord goed.



Het meisje dat de beurt heeft gekregen heeft geen flauw benul waar de niet onvriendelijke meneer het over heeft. Ze kijkt naar hem op met een blik waarin hulpeloosheid en schalksheid om voorrang strijden. Hij heeft een vraag gesteld. Waar gaat het over? Wat te doen?




Ze slaat de ogen neer. Op hetzelfde moment gaat ze zitten. Veilig terug naar het klasje waaruit ze noodgedwongen is opgestaan. Het neerslaan van de ogen en het gaan zitten gebeuren in dezelfde halve seconde. We zien het duren.





Maar in de beweging slaat ze opnieuw de ogen op naar de man in het zwart. Het is een verrassende oogopslag die duurt totdat ze zit en dan nog even doorgaat. Een onverwachte blik die de korte scène opeens menselijk en geloofwaardig maakt. Dat gevoel wordt krachtig ondersteund door de lyrische en in toon alleen maar stijgende muziek die nu begint.





Nu zit ze en bijt ook nog op haar lip. De blik omhoog duurt voort. Ze wist het niet, dat vreemde onbegrijpelijke antwoord. Wat denkt de jonge man, die voor haar zo oud is in het zwart er wel niet van?






Kijk naar zijn blik. Hij is teleurgesteld, maar zal het haar niet laten blijken totdat hij het meisje dat het wel weet een "extra punt" geeft en het dus niet meer over haar gaat.

In een boek heb je er een halve pagina voor nodig. Op toneel moet je de blikken ernstig uitvergroten tot ze bijna handeling zijn. Alleen in muziek en poëzie lukt het misschien om zo subtiel te zijn in zo'n verbluffend korte tijd. Film op zijn best is poëzie. Er kan geen seconde van gemist worden, geen woord, geen ademtocht. En net als poëzie is het steeds opnieuw precies hetzelfde en steeds weer anders.

Film op zijn best is de subtiliteit van een oogopslag. Film is een vorm van humanisme.

(stills uit Journal d'un curé de campagne van Robert Bresson (Frankrijk 1951))