The Reader

Er is heel veel heel goed aan The Reader. De productie is uiterst verzorgd, er wordt buitengewoon effectief verteld, er wordt onberispelijk geacteerd, de montage is zo goed dat het opvalt. Wat de film nalaat is om de emotie van het verhaal invoelbaar te maken. Knap gedaan, uit het oog, uit het hart.

Het was al een stuk beter geweest wanneer er gewoon Duits werd gesproken in plaats van een met een accent uitgesproken vorm van Engels. The Reader is de eerste film die beter zal worden door de Duitse nasynchronisatie. De film zou ook zonder meer beter worden wanneer de muziek er helemaal uit zou verdwijnen. Dat de emotie gestuurd en begeleid wordt door het constante smeermiddel van zwellende violen maakt haar tweederangs. Het verhaal heeft dat helemaal niet nodig.

Twee scènes vielen me op, omdat de film er even door het kordon van zijn wat gedistancieerde kwaliteit heenbreekt. Ten eerste de rechtzaak, waar Hannah, gespeeld door de onberispelijke Kate Winslet, terecht staat voor oorlogsmisdaden. Op een gegeven moment vraagt zij de rechter wat hij in haar situatie zou hebben gedaan.




In het boek, Der Vorleser van Bernhard Schlick, vraagt Hannah dat ook. Het bezegelt haar vonnis. De vraag is absurd. De rechter schudt alleen maar met zijn hoofd. Maar in de film raakt hij een beetje in verwarring, alsof hij de vraag zou moeten beantwoorden maar dat niet kan en zodoende Hannah minder schuldig maakt. Of beter: Kate Winslet minder schuldig maakt.




Wat we in de film zien is wanhoop. In het boek lezen we mislukking. Wanhoop is filmischer, ben ik bang.

Tegen het eind van de film volgt een moment van stilstand, van stilte. Ook hier houdt de film even op heel goed te zijn. Michael spreekt in New York met een vrouw die als klein meisje het kamp heeft overleefd. In het boek is het gesprek zakelijk, maar de film voegt iets belangrijks toe. De vrouw vraagt Michael wat hij eigenlijk probeert te vinden, of hij denkt dat er in de ervaring van het kamp iets te leren valt. Er valt niets te leren. Uit de kampen komt niets.




Het is een sleutelzin die alleen in de film voorkomt. Het medium shot van de vrouw waarin ze dit zegt wordt gevolgd door een close-up van Michael. Zo dichtbij zijn we nog niet geweest. Hij zegt niets. Dan volgt een vergelijkbare close-up van de vrouw, die recht in de camera kijkt en niets meer zegt.




Alles wat zo knap en vervelend is aan de film is hier verdwenen. In deze stilte van vier seconden is de film op zijn best. Wat kan een film zeggen over de kampen? Helemaal niets. Kijk maar.