Lampetkan

We kijken naar Solaris. Ik heb de film al een keer of drie gezien maar laat me er voor het eerst door verrassen. Tarkovsky's minste is veel beter dan ik dacht. Warmer, grilliger, poetischer, kortom: mooier.

Vlak voor het eind van de film treedt in het wat muizige ruimtestation waar de film zich voornamelijk afspeelt een prachtig anachronisme op: de lampetkan. Voor de jongere lezertjes moet ik dat even uitleggen. Een lampetkan is een grote porseleinen vaas met water. Bij de kan hoort een bassin, eveneens van porselein, dat dienst doet als draagbare wastafel. De lampetkan wordt gebruikt op plekken waar geen stromend water voorhanden is.

Ik heb de lampetkan nog meegemaakt. Wanneer we in Veendam logeerden bij oom Jan en tante Marie sliep ik in het kleinste kamertje dat grensde aan de gang tussen de huizen. De enorme luchtuitlaat van visboer Telkamp zat er buiten tegen de muur geplakt. Het monster maakte de hele nacht lawaai, met tussenpozen. Ik vond de dreiging van het apparaat wel gezellig: ik lag binnen warm in bed en daar buiten bevond zich een volstrekt beheerste vorm van gevaar. Ik was dapper.

Na de dromeloze nacht stond ik op, goot een laagje water vanuit de lampetkan in de ronde schaal van het bassin, pakte het door tante Marie klaargelegde washandje, doopte het in het water en wreef er vervolgens drie seconden mee over mijn ogen. Klaar.

In Solaris gaat het over niets anders. Ook Kris Kelvin is terug in de Kerkstraat in Veendam. Er is een lampetkan. Er is in het heden van de toekomst vooral heel veel van vroeger.