Cria cuervos

Zo'n twintig jaar geleden zag ik nog wel eens een film van Carlos Saura. In mijn herinnering is vooral "Carmen' een hele mooie film. Maar er is er één die echt punten oplevert: 'Elisa vida mia' is een film van de buitencategorie. Vreemd genoeg is juist die film zo ongeveer verdwenen. Er bestaat één dvd, maar die is gekopieerd van een oude betamax tape en naar verluidt niet om aan te zien. Van 'Elisa vida mia' herinner ik me heel weinig, eigenlijk alleen dat ik de film niet begreep en dat het niet gaf, integendeel. Een mysterie van de allerbeste soort. En ik zag natuurlijk 'Cria cuervos', die doorgaat voor Saura's meesterwerk. Aan die film had ik twee herinneringen: het bijna spookachtig uitdrukkingsloze spel van de tien-jarige Ana Torrent en het idee dat 'Cria cuervos' niet in de schaduw kan staan van 'Elisa vida mia'.
Welnu, Sinterklaas was zo aardig om mij in de persoon van mijn moeder te voorzien van het mooiste cadeau dat er is: ordinair welriekend geld, dat ik zoals gewoonlijk met bekwame spoed heb omgezet in een aantal dvd's, waaronder de NRC-uitgave van 'Cria cuervos'. Bij de NRC verscheen de film in de serie 'Moderne Europese klassieken', een merkwaardig rijtje titels van wat mij betreft zeer uiteenlopende kwaliteit, met als enige criterium dat ze onder cinefielen allemaal beroemd zijn, in de meest letterlijke zin van het woord. En zo zag ik 'Cria cuervos' vanavond dus opnieuw.
Alleen het gezicht van Ana kende ik nog, verder was er geen shot of plotwending dat ook maar enig 'aha' teweeg bracht. 'Cria cuervos' is ontegenzeggelijk een zeer goede film, maar het doet me niks. of bijna niks. Er zijn briljante scenes. Ana's (in de film heet Ana gewoon Ana) preoccupatie met de dood is het leitmotiv, en dat komt het mooist tot uiting in het verstoppertje spelen met haar zusjes. Die verschuilen zich achter een boom, en als Ana roept: "Ik zie je wel, daar achter die boom" komt het kleinste zusje even tevoorschijn om te roepen: "welke boom dan?" Nou die boom natuurlijk! Ik zie je toch! En dan moet degene die betrapt is doodgaan. Als beide zusjes gevonden en dus dood zijn, bidt Ana voor wederopstanding. En dan staan ze weer op. Behalve deze prachtige katholieke variant op het leukste kinderspelletje zijn er andere, duisterder verwijzingen naar de dood als hoofdmotief. Vader en moeder gaan dood. Heel mooi is dat we twee keer op het verkeerde been worden gezet rond de dood van de vader. Hij sterft in bed met zijn maitresse, die vervolgens ontredderd en half gekleed het huis ontvlucht. Ana, die al een tijdje staat te kijken, betreedt de kamer, streelt haar vaders hoofd, en neemt dan een glas mee om dat vervolgens zorgvuldig af te wassen. Wat lief, ze beschermt haar moeder door het tweede glas af te wassen. Tenminste, dat dacht ik, maar even later blijkt dat moeder al eerder was overleden en dat Ana bovendien een geheime gifvorraad heeft. Een heel andere manier om je moeder te beschermen. Aan het eind doet Ana een tweede poging tot moord door haar tante een ruimhartig van hetzelfde gif voorzien glas melk voor te zetten. Tante drinkt terwijl ze achter de naaimachine zit, en in de volgende shots zien we Ana samen met de huishoudster. Ondertussen horen we de naaimachine buiten beeld telkens even snorren. Nu houdt het geluid op, voorgoed. Nee, daar is het weer. De huishoudster kijkt naar tante. Ziet ze iets vreemds? Nee, daar is het geluid weer. Opnieuw stilte. Weer kijkt de huishoudster het beeld uit richting tante. Stilte. Zou het ...? Nee daar is de naaimachine weer. Het verwachte shot van tante die over de naaimachine gevallen dood ligt te zijn komt niet. Tante gaat helemaal niet dood, want het gif is helemaal geen gif. Mooie suspense, al is het in deze film een beetje een stijlbreuk.
Zoals gezegd, 'Cria cuervos' is om allerlei redenen een goede film. Echt briljant is de rol van het meisje Ana. Weergaloos. Maar 'Cria cuervos' doet me uiteindelijk heel weinig, al is er bijna niets op aan te merken. Raar is dat. Hé 'Criterion', 'Artificial Eye' of 'BFI', wanneer komt 'Elisa vida mia'?