Rembrandt fecit

Mijn goede vriend Jacob vindt Mozart een heel matig componist. Een deuntjes schrijver. Jacob begrijpt er helemaal geen moer van, maar heeft natuurlijk wel recht op zijn ongelijk. En een stevige opinie is op zijn minst interessant. Ik herinner me een avond waarop Jacob zelfs aan de poten van de grote JSB begon te zagen, maar laat ik daar verder niet te diep op ingaan.

Ik vind Rembrandt een prutser. Tenminste, ik dacht dat ik dat vond, of vond het op zijn minst wel stoer om zo af en toe te roepen dat Rembrandt natuurlijk gewoon een vervelende overschatte broodverver is. In Wenen zag ik een drietal zelfportretten dat mijn opinie deed wankelen. Vandaag in het Mauritshuis kreeg ik gelijk en heel erg ongelijk.

Het gelijk zit hem in dat licht; man man, wat ben je toch eigenlijk een opschepper: kijk hem nou eens in de weer met die wereldberoemde theatrale belichting. Ik vind het eigenlijk helemaal niks. Nou ja, helemaal ... In de anatomische les is het ook overdreven maar werkt het tenminste. In al die portretten kan je best wat normaler doen. Het is een briljante gimmick die gaat vervelen.

En nu de kunstkenners hoofdschuddend zijn afgehaakt; het ongelijk. Het heel erg ongelijk blijkt uit een fenomenaal doek dat ik nog nooit gezien had, ook niet op plaatjes in een boek. Het gaat om 'Scheepsbouwer Jan Rijcksen en zijn vrouw Griet Jans' uit 1633. Hier heeft de meester geen overdreven belichting nodig. Wat elders eigenlijk ook steeds aanwezig is blijkt hier daarom des te overtuigender: Rembrandt schildert mensen waaraan elke symboliek ontbreekt. Allerindividueelste koppen zijn het. En wat nog meer is: ze zijn bijna bevroren in een volstrekt natuurlijke handeling. Bijna bevroren, want als je goed kijkt zie je dat ze een heel klein beetje bewegen. Het paar past keurig in het kader van de lijst, maar het onzichtbare kader van het moment, daar trekken ze zich veel minder van aan. En dat is briljant. Zeker voor een prutser.