Pianoconcert nr. 2

Hoe vaak gebeurt het niet dat je muziek hoort die je zo mee kunt hummen zonder dat je op de naam van het werk of zelfs maar de componist kunt komen? Vaak ja. Vanmiddag startte ik de auto, de radio sprong automatisch aan, en na een halve maat wist ik het al: het tweede pianoconcert van Johannes Brahms, ergens in het tweede deel. Tussen Delft en Den Haag werd de avondspits danig in gevaar gebracht, want ik kon niet anders dan wild gesticulerend meedirigeren om die wonderbaarlijke tempowisseling halverwege mee op te roepen. Meedirigeren, dat moet bij Brahms.
Het Tweede Pianoconcert was de eerste LP die ik kreeg, toen ik een jaar of vijftien was, een ouderwetse 'Deutsche Grammophon' plaat met zo'n geel titelstuk. Ik was jarig en gaf een feestje in de aula van mijn vaders school, samen met een klasgenootje dat rond dezelfde tijd jarig was. Vantevoren inspecteerden we samen de locatie, en ik legde de LP op de dure draaitafel die in de muziekkast stond. Emil Gilels schalde door de grote ruimte, en we luisterden sprakeloos naar Brahms. Jaren later pas vertelde ze me dat ze verliefd op me was.
Het eerste pianoconcert is een wonder, zoals eigenlijk alles van Brahms, maar in het dramatische tweede deel (Brahms, die er van hield om zijn muziek een beetje te kleineren sprak van een 'scherzo'tje') van het tweede pianoconcert gebeurt iets dat me al 30 jaar kippevel bezorgt. Ik heb het voor de echt geletterde lezers opgezocht:



Dit zijn alleen de violen, maar die doen het meeste werk in deze passage, en de piano zwijgt. Waar de drie kruisen verschijnen vertraagt het tempo dramatisch. Veel meer kan ik er niet over zeggen. Het is erg leuk om zo'n passage op te zoeken als je eigenlijk geen muziek kunt lezen. Hoe goed moet je zijn in muziek om aan zo'n partituur te kunnen zien wat er gebeurt en hoe mooi dat is? Voor mij zijn er net genoeg aanwijzingen om het fragment te kunnen vinden. Ach, hadden mijn ouders me maar op mijn achtste naar pianoles geschopt. Dan zou ik Brahms kunnen spelen. Niet dat concert natuurlijk, maar het even fraaie Intermezzo in A groot uit de 'Klavierstücke Op. 118'. Ach, als ik dat zou kunnen!