Ameland

Tijdens de koffiepauze werd vandaag het koffieapparaat vervangen. Perfecte timing. De echte verslaafden raakten in rep en roer, en eigenlijk was iedereen wel wat van slag. Om de pijn wat te verlichten vertelde ik wat ik wist van het vreemde Sinterklaasfeest op Ameland. Het leek enigszins op het volgende:

Niemand weet hoelang deze gewoonte al bestaat, maar op Ameland gaan in Hollum op 4 en 5 december zodra het begint te schemeren, de 'banevegers' rond en 'vegen de straten leeg' met een bezem. Ze zijn gekleed in witte gewaden en ze dragen vaak een wit doek als masker. Deze demonische figuren jagen vrouwen, kinderen en jongeren onder de achttien naar huis. Als de 'banevegers' ze later nog in het donker op straat aantreffen, dan worden ze zonder pardon afgerammeld. Dat gebeurt met de versierde stok die deze sinterklazen, naast een koehoorn, bij zich dragen. De mannen zijn onherkenbaar vermomd, ze loeien en grommen tegen elkaar en voelen door middel van een handdruk of er ook 'ondermaatse', te jonge sinterklazen tussen zitten. Wordt er één ontdekt, dan waarschuwen de rechtmatige 'klaasomes' elkaar door op de hoorns te blazen. Ze verzamelen zich dan rond de boosdoener. Valt hij inderdaad door de mand, dan is de straf niet mals. Meestal wordt hij, net als de vrouwen die de 'banevegers' tarten, hard geslagen of in een gierput gegooid. Tussen half acht en acht uur is de straatban even opgeheven om de vrouwen de gelegenheid te geven naar de 'goed-in'-huizen te gaan, waar ze zich verzamelen om de komst van de 'klaasomes' af te wachten. Die komen dan binnen en gebruiken de stok om aan te geven wat ze van een door hen uitgenodigde vrouw verwachten: wordt de stok horizontaal gehouden, dan moet zij eroverheen springen. Slaat de stok voor haar voeten, dan moet de vrouw dansen. De bont geklede en volkomen onherkenbare mannen rusten graag even uit op de schoot van een vrouw of meisje. De deelnemers zijn "weken van tevoren met hun pak bezig en het is de kunst om die avond onherkenbaar te blijven. Omdat in de gemeenschap van Hollum over Sun-neklaas niet gepraat wordt en er geen concessies worden gedaan aan de moderne tijd, heeft het de oorspronkelijke woestheid en geheimzinnigheid behouden.

"Ja", zei Suzanne, die uit Zwitserland afkomstig is, en zelfs het Nederlands over de tong laat rollen alsof het onbedingd moet zingen en rekken en strekken, "dat ken ik ook." En inderdaad:

Opmerkelijk is dat ook in sommige afgelegen dalen in Zwitserland rond 5 december een gebruik is blijven bestaan dat overeenkomt met de Amelandse sunneklaastraditie: onherkenbaar vermomde mannen zitten daar met roedes en bezems vrouwen en kinderen achterna en gaan van huis naar huis.